Την κατηγορία και κριτική πως είμαστε ουτοπικοί την ακούμε συχνά. Δεξιοί μας λένε “αυτά που υποστηρίζετε ακούγονται ωραία, αλλά είναι ουτοπικά, ο σοσιαλισμός σας δεν είναι τίποτα άλλο από μια ουτοπία”. Η λέξη έχει να κάνει με την πρόβλεψη στο μέλλον. Όταν μας αποκαλούν ουτοπικούς, αυτό που εννοούν είναι πως ο σοσιαλισμός σαν πολιτικό σύστημα δεν πρόκειται ποτέ να επιβληθεί στην κοινωνία σε παγκόσμια κλίμακα.
Η απλή απάντηση είναι “πως ξέρετε τι θα φέρει το μέλλον μια και το Μαντείο Δελφών έκλεισε εδώ και πάρα πολλά χρόνια”. Από αυτή την προσέγγιση πηγάζουν δύο ορισμοί για την λέξη ‘ουτοπία’. Αρχικά σημαίνει κάτι που δεν έχει επιτευχθεί ακόμα και επιπλέον κάτι που δεν είναι καθόλου δυνατό να γίνει ποτέ. Στις καθημερινές κουβέντες χρησιμοποιούνται και οι δυο έννοιες. Με την πρώτη έννοια και ο καπιταλισμός για αιώνες ήταν ουτοπία μιας και αρχικά διάφορες αστικές επαναστάσεις απέτυχαν, όπως στο Μιλάνο και Λιόν Η πρώτη αστική επιτυχημένη επανάσταση έγινε στην Ολλανδία στην μάχη για ανεξαρτησία ενάντιο στην Ισπανική αυτοκρατορία. Όπως και στην Ελλάδα μετά, έτσι και στην Ολλανδία με την νίκη τους, οι τοπικοί άρχοντες ξεφορτωθήκαν ταυτόχρονα και την αποικιοκρατία και τον φεουδαρχισμό. Ας μην ξεχνάμε πως η φεουδαρχία διάρκεσε πάνω από χίλια χρόνια και όσο καιρό οι αστοί δεν ήταν σε θέση να πάρουν την εξουσία, τόσο ποιό πολύ ο καπιταλισμός σαν σύστημα φαινόταν ουτοπία. Σε σύγκριση με άλλες κοινωνικές μορφές, ο καπιταλισμός υπάρχει μονάχα για μικρό χρονικό διάστημα.
Οι δεξιοί υποστηριχτές του καπιταλιστικού συστήματος αν και δεν το λένε πάντα ανοιχτά, προωθούν την εντύπωση πως το σύστημα θα συνεχίσει επ’ αόριστο. Κατά διαστήματα θα έχει οικονομικές κρίσεις αλλά οι αστικοί ιδεολόγοι θέλουν να μας πείσουν πως αυτές οι κρίσεις θα ξεπερνιούνται και ο καπιταλισμός θα υπάρχει για πάντα. Αυτό εννοούν όταν μιλάνε για ‘το τέλος της ιστορίας’. Για τους σοσιαλιστές κάτι τέτοια συμπεράσματα είναι οι πραγματικές ουτοπίες. Ο Μαρξ στο Κεφάλαιο ανάλυσε το καπιταλιστικό σύστημα και ξεσκέπασε τις αντιφάσεις που περιέχει. Προβλήματα που με το πέρασμα του χρόνου οξύνονται όλο και περισσότερο, κάτι που ζούμε και βλέπουμε σήμερα και κάτι που επιβεβαιώνεται με τις καθημερινές μας εμπειρίες. Πως μια μέρα θα έρθει το τέλος του καπιταλισμού το έχουμε δεδομένο. Σαν σοσιαλιστές παλεύουμε για ένα ανθρώπινο κοινωνικό σύστημα που θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό όταν θα έρθει η κατάλληλη ώρα. Το εναλλακτικό αποτέλεσμά, η αποτυχία μας, θα καταλήξει σε κάτι πολύ χειρότερο. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είπε πως ο επόμενος πόλεμος μετά από ένα πυρηνικό πόλεμο θα γίνει με βέλη και σαΐτες και η Λούξεμπουργκ ποιό ξεκάθαρα είπε πως το μέλλον είναι ή σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα.
Οι ρεφορμιστές και σοσιαλδημοκράτες, πιστεύουν πως ο σοσιαλισμός δεν είναι εφικτός αλλά πως είναι δυνατόν να λύσουν τα προβλήματα φτώχιας, πολέμου, δικτατορίες, κλιματική καταστροφή κτλ μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού. Στην Ελλάδα είδαμε τι κατάφερε ο Αντρέας Παπανδρέου με το ΠΑΣΟΚ του και ο Αλέξης Τσίπρας με το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Όχι μόνο δεν κατάφεραν να λύσουν τα προβλήματα του καπιταλισμού αλλά δουλεύοντας με τους κανόνες του συστήματος το μόνο που κατάφεραν ήταν να απογοητεύσουν τον κόσμο που τους ψήφισε.
Αναφέρθηκα και στην άποψη για τον σοσιαλισμό πως είναι ουτοπία από την άποψη πως είναι αδύνατον να επιτευχθεί. Αυτή τη δήλωση στηρίζεται στο επιχείρημα της ανθρώπινης φύσης. Οι δεξιού ιδεολόγοι μας λένε να κοιτάξουμε το ανθρώπινο χαρακτήρα που είναι γεμάτος κακία, κόσμος που ζηλεύει, ύπουλος, εγκληματικός, ανταγωνιστικός και πάει λέγοντας. Με τέτοια ανθρώπινη φύση πως περιμένετε να κτίσετε μια τέλεια κοινωνία, μας λένε.
Για τους σοσιαλιστές η προσέγγιση στην ανθρώπινη φύση είναι διαφορετική. Σωματικά έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο και αυτός είναι ο λόγος που ζούμε σε κοινωνίες συνεργασίας για την παραγωγή τροφίμων και άλλων αγαθών. Λόγο της ανάγκης συνεργασίας έχουμε την ανάγκη επικοινωνίας. Με άλλα λόγια ο άνθρωπος είναι κοινωνικό και πολιτικό ζώον.
Τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά στην ανθρώπινη φύση προέρχονται από το κοινωνικό σύστημα που ζούμε. Για παράδειγμα στην Φεουδαρχία οι βασιλιάδες και αριστοκράτες με την προπαγάνδα τους έκαναν το κόσμο να πιστεύει πως αυτή η κοινωνία υπήρχε γιατί ήταν θέλημα θεού. Σήμερα ορισμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά θεωρούνται απαράδεκτα όπως η σκλαβιά, αλλά σε προηγούμενες κοινωνίες αυτό ήταν για τους ανθρώπους τότε, κάτι φυσιολογικό και φυσικό. Στον καπιταλισμό αυτό που θεωρείτε φυσικό σήμερα είναι η εκμετάλλευση, αδικία και πάει λέγοντας.
Τελικά απαντούμε πως η ανθρώπινη ανάγκη για συνεργασία έχει σαν λογικό αποτέλεσμα μιας κοινωνία βασισμένη σε συνεργασία ανάμεσα σε ίσους όπου ο κόσμος προσφέρει ανάλογα με τις ικανότητες του και απολαμβάνει τα αγαθά που παράγονται ανάλογα με τις ανάγκες του.
Deme's Blog 